Financieel misbruik
Financieel misbruik is ongewenst en ongeoorloofd gebruik van geld en/of goederen of andere bezittingen van een oudere door iemand uit de huiselijke kring. De mate kan variëren van het zich niet-realiseren tot aan een strafbaar feit.
Voorbeelden van financieel misbruik zijn; boodschappen voor zichzelf betalen met de pinpas van een ander, bedragen overmaken naar de eigen rekening, diefstal van – al of niet waardevolle en dierbare – bezittingen, pinpasfraude, gedwongen testamentwijziging, wilsbeschikking of hypotheekopname, verkoop van eigendommen, misbruik van machtigingen, koop op naam van slachtoffer, financieel kort houden.
Signalen
Mogelijke signalen zijn:
- Verdwijnen van geld, goederen of waardevolle spullen.
- Onverklaarbare geldopnames of kosten.
- Plotseling geldgebrek.
- Betaalachterstand: huur, energie, rekeningen.
- Afgesloten van gas en elektra.
- Toenemend aantal schuldeisers.
- Brieven van incassobureaus.
- Plotselinge verzoeken tot testamentswijzigingen in aanwezigheid van een familielid (pleger).
- Vermijden of weigeren informatie te geven over financiële omstandigheden door oudere of mantelzorger (pleger).
- Weerstand en/of verbaal geweld (door de vermoedelijke pleger) als vermoedens besproken worden.
- Verbaal geweld of dreigementen (door de vermoedelijke pleger) tegen de oudere als deze zich wil verzetten.
- Verslaving of financiële problemen bij de vermoedelijke pleger.
- Verwaarloosde omgeving en/of uiterlijk.
- Afwezigheid van voeding, signalen van ondervoeding.
De laatste twee signalen kunnen ook duiden op geestelijke achteruitgang bij een gebrekkig sociaal netwerk en/of op zelfverwaarlozing (iemand is niet meer in staat is goed voor zichzelf te zorgen).
Risicofactoren
Belangrijkste risicofactoren zijn de mate van (zorg)afhankelijkheid, de loyaliteitsrelatie die er is tussen pleger en slachtoffer en de omstandigheden waarin de pleger verkeert, zoals schulden, psychische problemen, verslaving. Daarnaast speelt ook mee dat ouderen te goed van vertrouwen kunnen zijn en hun financiële zaken niet goed geregeld hebben voordat hun gezondheid zodanig achteruitgaat, dat zij niet goed meer in staat zijn om hun financiën zelf te regelen.
Aandachtspunten
- Banken en notarissen spelen al een belangrijke rol in het voorkomen van financiële benadeling.
- Bewindvoering en aangifte doen bij de politie zijn (uiterste) mogelijkheden om financiële benadeling te stoppen.
- Wanneer het gaat om diefstal door medecliënten in een intramurale instelling, moet altijd worden gekeken naar de geestelijke gesteldheid van de pleger. Psychogeriatrische problematiek, zoals dementie, kan ten grondslag liggen aan het gedrag. Vaak komen voorwerpen weer terecht.
- Financiële uitbuiting kan ook gepleegd worden door een professional of door een vrijwilliger. Beide vallen onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) en ernstige incidenten moeten gemeld worden bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugdzorg (IGJ).
Feiten en cijfers
De meest gerapporteerde vorm van ouderenmishandeling door ouderen zelf is financieel misbruik (3% van alle ouderen). Financieel misbruik kan ook voorkomen bij andere groepen kwetsbare burgers, zoals mensen met een verstandelijke beperking of andere mensen die een sterke afhankelijkheidsrelatie hebben met de pleger.
Advies of doorverwijzen
Heb je advies of ondersteuning nodig, of wil je doorverwijzen naar hulp? Op deze pagina zie je waar je in regio Hart van Brabant terecht kunt.