Interculturele hulp en ondersteuning
Als hulpverlener kom je in deze snel veranderende wereld meer en meer in aanraking met mensen die uit alle hoeken van de wereld naar Nederland zijn gekomen. Omgang en communicatie gaan niet altijd even makkelijk als de cultuur- en taalverschillen groot zijn. De gezinnen en cliënten waar je mee werkt zijn vaak al kwetsbaar en zijn afhankelijk van jou als hulpverlener. Door verschillen in normen en waarden kan er een kloof ontstaan tussen hulpverlener en cliënt. Waar je hoopt op onderling begrip en duidelijkheid, ontstaat er juist onbegrip en daarmee verdwijnt het vertrouwen. Op die manier wordt het proces vertraagd en wordt het doel van de hulpverlening niet bereikt.
Opvoeden met een (niet westerse) migratieachtergrond
(Niet-westerse) migrantenouders doen veel minder beroep op (preventieve) opvoedondersteuning, terwijl juist deze groep juist vaker het gevoel heeft de opvoeding niet aan te kunnen en het ouderschap moeilijker vindt dan gedacht. Alle ouders hebben vragen over de opvoeding of willen weten hoe anderen het doen. Veel ouders vallen hierbij terug op hun eigen (groot)ouders, op familieleden en op vrienden. Migrantenouders missen vaak dit soort vanzelfsprekende contacten, ze missen kennis van en ervaring met opvoeding in de Nederlandse context en ze leven vaker in lage sociaal economische omstandigheden. Eén op de vijf ouders met een (niet-westerse) achtergrond maakt zich dan ook vaker zorgen over het stellen van regels en grenzen in de opvoeding, over ongehoorzaamheid en gedragsproblemen van hun kind, tegenover één op 10 autochtone ouders. Als steun bij professionals wordt gezocht, gaan migrantenouders vaak in eerste instantie naar de huisarts, de school, de kinderopvang, de peuterspeelzaal, en het consultatiebureau. Het wijkteam of andere jeugd- en opvoedhulpinstellingen komen pas later in beeld (ook al kan er naar deze instellingen worden doorverwezen). Dit heeft er wellicht mee te maken dat het reguliere aanbod van de jeugdvoorzieningen meestal niet goed aansluit bij de wensen en behoeften van migranten. Naast gezinnen met een niet-westerse achtergrond kunnen Poolse en Bulgaarse (arbeids-)migrantengezinnen ook tot de kwetsbare groepen behoren.
Het woord ‘jeugdzorg’ zorgt bij veel ouders voor stress. Veel ouders met een migratieachtergrond zijn bang dat de jeugdhulp eenzijdig vanuit een Nederlands referentiekader kijkt naar hun gezin. En dat hun kind ‘van hen wordt afgenomen’ als ze niet aan die westerse normen voldoen. Door de angst en het wantrouwen komen veel gezinnen niet of te laat bij jeugdhulp terecht.
Succesfactoren bij ondersteuning van mensen met een migratieachtergrond
- Werk meer vraaggericht (of ‘persoonsgericht’ of ‘op maat’), waardoor praktische tips en adviezen meer aansluiten bij de hulpvraag. Vragen rondom discriminatie, de religieuze opvoeding en moraliteit, zijn in het regulier aanbod vaak onderbelicht, waardoor migranten zich niet herkennen in het aanbod.
- Het vergroten van interculturele deskundigheid van medewerkers in het preventieve aanbod is belangrijk. Dit omvat zowel kennis als vaardigheden en attituden waarmee de professional omgaat het de cliënt. De sensitieve houding en vaardigheden van de professional kunnen doorslaggevend zijn voor het slagen van ondersteuning.
- De taal wordt vaak gezien als drempel, communicatie in eigen taal (m.b.v. tolken of sleutelfiguren) kan deze drempel verlagen.
- Zorg voor een veilige vertrouwensband, waarbij in het begin de hulpverlening plaatsvindt in een vertrouwde omgeving (thuis). Van daaruit kan toegewerkt worden naar eventuele cursussen of bijeenkomsten in groepsverband.
- Een van de vragen die zich opwerpt als twee culturen met elkaar in aanraking komen is: Wie past zich aan wie aan? Hoe mooi zou het zijn als beide partijen zich aan elkaar aanpassen door begrip en oprechte interesse in de ander te tonen. Om zo goed mogelijke zorg te kunnen leveren is het van belang dat je cliënten niet dwingt om de dingen (alleen) op jouw manier te doen, zonder enige vorm van wederzijds begrip. De eerste stap is daarom altijd: goed kijken naar wie er tegenover je zit, interesse tonen in de persoon en diens cultuur. Je werkt vanuit interesse en verbinding, zonder (voor)oordelen én zonder angst.
Waar kun je terecht?
Voor hulpverlening aansluitend bij de eigen cultuur kun je in regio Midden-Brabant terecht bij:
- Stichting Barka: Oost-Europese migranten de kans te geven op heraansluiting en sociale re-integratie, Team Tilburg en Breda, Tel +31 634 449 564
- Pomoc Hollandia: Ambulante hulpverlening voor Poolse kinderen, jeugdigen én gezinnen; volwassenen vanuit de regio Hart van Brabant (Tilburg / Waalwijk)
- Kayrazorg: biedt passende zorg, begeleiding en activering aan jongvolwassenen, volwassenen en ouderen met een lichamelijke-, verstandelijke-, en psychiatrische beperking van jong tot oud. Deskundigheid met Turkse cultuur.
- Ipsy: hulp bij het verminderen van psychische klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Zij werken vanuit een cultuur sensitieve visie en hebben oog voor jouw sociale context en de culturele achtergrond.
- Prima zorg en welzijn: biedt cultuurspecifieke zorg aan (jong)volwassenen en ouderen. Medewerkers hebben bijna allemaal Turkse of Marokkaanse wortels.
- Sofitas: Ondersteunt mensen met psychiatrische of psychosociale problemen. Professionals hebben interculturele expertise.