Kwetsbare zwangere
Kwetsbare zwangeren hebben verhoogd risico op gezondheidsschade voor zichzelf en ongeboren kind, op een slechte zwangerschapsuitkomst en op mishandeling en verwaarlozing van het kind. Een slechte start van een baby werkt levenslang door. Ongunstige opgroei-omstandigheden voor kinderen kunnen al tijdens de zwangerschap worden gesignaleerd en betreffen zowel gedrag en leefstijl van de zwangere als die van de (ex)partner/mede-opvoeder.
Situaties waarin kwetsbaarheid bestaat van moeder en (ongeboren) kind zijn bijvoorbeeld situaties waarin aanstaande ouders: slachtoffer/pleger zijn van huiselijk geweld, psychiatrisch patiënt zijn of waarbij bepaalde psychiatrische problemen spelen, een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) hebben, een verslaving hebben, erg jong zijn (tienerzwangerschappen) of problemen ervaren op meerdere levensgebieden.
Signalen en risicofactoren
- Partnergeweld voorafgaand aan en gedurende de zwangerschap.
- Ervaringen van aanstaande ouder(s) met kindermishandeling (waaronder seksueel misbruik) in de eigen jeugd.
- Ondertoezichtstelling (OTS) eerder kind.
- Psychiatrische problemen bij aanstaande ouders en/of Licht Verstandelijke Beperking (LVB).
- (Postnatale) depressie.
- Roken, alcohol- en drugsgebruik tijdens de zwangerschap.
- Alcohol- en drugsmisbruik / verslaving bij de partner/mede-opvoeder.
- Tienerzwangerschappen, onbedoeld zwanger, laagopgeleid en alleenstaand (vooral in combinatie: een groep die veel in VoorZorg komt).
- Vroeggeboorte en laag geboortegewicht.
- Negatieve opvattingen over ongeboren kind en/of eerdere kinderen.
- Niet of laat in zorg komen, therapie ontrouw, vaak afspraak afzeggen en niet verschijnen, onvoldoende zelfzorg.
- Problemen en stress op meerdere levensgebieden: huisvesting, financiële problemen en schulden, werkloosheid, onverzekerd zijn, criminaliteit, geweld in het gezin, geen of niet-helpend sociaal netwerk.
Hulp bij signaleren voor diverse groepen professionals
- Verloskundige zorgverleners: Screen op basis van de anamnese en ALPHA-NL of Mind2Care
- Kraamverzorgenden: Gebruik de TNO Checklist Vroegsignalering in de kraamtijd
- Jeugdgezondheidszorg: Screen gedurende reguliere contactmomenten en/of op basis van GIZ
- Iedereen: Doe de Kindcheck, bespreek je zorgen met de aanstaande ouders, bespreek je zorgen in het MDO (multidisciplinair overleg) en overleg met Veilig Thuis.
Feiten en cijfers
- Van alle zwangeren in Nederland drinkt 8,9 procent wel eens alcohol en 0,8 procent wel eens meer dan 4 glazen op een dag.
- Van alle laagopgeleide vrouwen rookt 22,1 procent dagelijks gedurende de hele zwangerschap, en respectievelijk 5,5 procent en 0,9 procent van de midden- en hoogopgeleide vrouwen.
- 12 procent van de Nederlandse zwangeren ervaart tijdens of na de zwangerschap een depressieve stoornis.
- Per jaar bevallen rond de 1.500 tieners (jonger dan 20 jaar), dat is 0,9 procent van het totaal.
Advies en doorverwijzen
Heb je advies of ondersteuning nodig, of wil je doorverwijzen naar hulp? Op deze pagina zie je waar je in regio Hart van Brabant terecht kunt.
Meer informatie
VoorZorg is een opvoed-, leefstijl, gezondheids- en ontwikkelingsondersteuningsprogramma, gericht op vrouwen die zwanger zijn en te maken hebben met een opeenstapeling van problemen. Zij krijgen intensieve preventieve ondersteuning door een speciaal opgeleide VoorZorgverpleegkundige tijdens hun zwangerschap en de eerste twee levensjaren.