Lichamelijk geweld en lichamelijke verwaarlozing
Wat is lichamelijk geweld?
Onder lichamelijke (of fysieke) mishandeling vallen alle vormen van lichamelijk geweld zoals slaan (met vlakke hand of een voorwerp), schoppen, bijten, knijpen, krabben, aan haren trekken of brandwonden toebrengen.
Lichamelijke mishandeling komt, net als andere vormen van kindermishandeling, in verschillende gradaties voor. Afhankelijk van de ernst van de mishandeling zijn de lichamelijke gevolgen groter of kleiner, variërend van een enkele blauwe plek tot ernstig letsel en ziekenhuisopname of zelfs overlijden. Lichamelijke mishandeling (in elke gradatie) kan zorgen voor stagnaties in de ontwikkeling en hangt samen met diverse psychische problemen en gezondheidsklachten op latere leeftijd.
Bijzondere vormen van fysieke mishandeling
- Het ‘shakenbabysyndroom’, is een bijzondere vorm van mishandeling waarbij een baby zo hard door elkaar geschud wordt dat hij daar hersenletsel aan overhoudt of zelfs overlijdt.
- Een andere bijzondere vorm is het ‘Münchhausen-by-proxysyndroom’, waarbij ouders, meestal moeders, hun kind opzettelijk ziek maken of ziekteverschijnselen simuleren en (onnodige) medische onderzoeken laten ondergaan. Klik hier voor meer informatie over deze vorm van geweld.
Wat is lichamelijke verwaarlozing?
Bij lichamelijke verwaarlozing komen ouders of opvoeders langdurig onvoldoende tegemoet aan de lichamelijke basisbehoeften van het kind, zoals eten, drinken, kleding en dak boven het hoofd. Het kind krijgt niet de verzorging waar het gezien zijn leeftijd behoefte aan en recht op heeft.
Ouders of opvoeders geven het kind bijvoorbeeld structureel te weinig, slechte of onregelmatige voeding. Er wordt ook gesproken van verwaarlozing als ouders het kind niet adequaat kleden, bijv. in vuile kleren laten rondlopen of in de winter nog in een T-shirtje buiten laten lopen. Het kan ook zijn dat ouders het kind onvoldoende beschermen, bijvoorbeeld tegen kou of gevaren. Ook het ontzeggen van noodzakelijke medische zorg is een vorm van verwaarlozing.
Gevolgen
Bij ernstige lichamelijke verwaarlozing loopt het welzijn of de ontwikkeling van het kind gevaar. Onvoldoende toezicht kan bijvoorbeeld maken dat een kind binnen- of buitenshuis een ongeluk krijgt. Te denken valt aan een peuter die een kop hete thee over zich heen trekt die op tafel staat zonder dat ouders in de buurt zijn om toezicht te houden.
Bij jonge kinderen kan lichamelijke verwaarlozing ook tot gedragsverandering leiden. Het kind huilt snel, is snel geprikkeld, is moeilijk te kalmeren of juist apathisch, maakt weinig oogcontact en reageert niet adequaat op menselijke stemmen en gezichten. Verder is er kans op een vertraagde ontwikkeling van de psychomotoriek en de spraak. Bij oudere kinderen kan het ook sociale gevolgen hebben, bijvoorbeeld doordat klasgenoten hen buiten sluiten als ze geregeld met vieze of stinkende kleren op school komen.
Lichamelijke verwaarlozing kan leiden tot zowel ondergewicht als overgewicht bij kinderen. Wanneer een kind (langdurig) onvoldoende of zeer slecht te eten krijgt, kan het ziek worden en zelfs een groei- en ontwikkelingsachterstand oplopen. Wanneer kinderen veel, vet of suikerrijk voedsel krijgen, lopen zij een kans op overgewicht, met alle mogelijke gevolgen van dien.