Home / Nieuws / Nieuws / Wat betekent de nieuwe Zedenwet voor slachtoffers van seksueel misbruik?

Wat betekent de nieuwe Zedenwet voor slachtoffers van seksueel misbruik?

Meisje in judopak

Op 1 juli 2024 treedt de nieuwe Zedenwet in werking. De belangrijkste veranderingen zijn dat de wet bepaalt dat seks vrijwillig en gelijkwaardig moet zijn, dat er meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag benoemd zijn en dat het is aangepast aan de huidige tijd: bijvoorbeeld digitalisering en taalgebruik. Wat betekent deze nieuwe wet voor slachtoffers? We vroegen het aan de 29-jarige Noa en hulpverlener Nicole Akkermans van Blauwe Maan.

Noa is als topsporter misbruikt door haar judotrainer. Het startte tussen 2010 en 2013 met grooming (vertrouwen winnen met het doel deze persoon seksueel te misbruiken), vandaar ging het over op grensoverschrijdend gedrag en uiteindelijk verkrachting. Het speelde tot 2018. Noa: “Je komt in zo’n positie terecht, dat je er niet meer uit kan komen.” Noa is nog geen rechtszaak begonnen tegen haar verkrachter: “Ik weet nog niet of dat wil. Het is het eerste wat iedereen aan mij vraagt, maar ik weet niet of ik het aankan. Het gaat nu heel erg goed met mij. Ik denk wel ‘Ik moet hem van de judomat afkrijgen.’”

Schuldgevoel
Noa heeft hard gewerkt om te komen waar ze nu is en is sinds 2019 in therapie. Vanaf 2020 komt ze bij Blauwe Maan. Noa: “Ik ben nu vier jaar verder. Zonder traumabehandeling was ik nooit beter geworden.” Naast trauma speelt ook schuldgevoel een rol: “Ik voel me medeplichtig, omdat ik naar hem toe ging.” Nicole vult haar aan: “Dat gevoel heeft eigenlijk iedereen die we hier zien.” Noa: “Dat maakt dat ik geen aangifte deed. Dat aan je gevraagd wordt ‘Waarom ging je dan naar dat hotel?’ of ‘Waarom gilde je niet?’”

In 2019 kwamen 1224 verkrachtingszaken bij de zedenpolitie terecht, in slechts 102 zaken werd de dader veroordeeld. Met de nieuwe wet wordt verwacht dat het makkelijker zal zijn om tot vervolging over te gaan. De nieuwe Zedenwet moet het slachtoffer een sterkere positie geven. Misbruik is eerder strafbaar, aangifte wordt makkelijker en hulp aan slachtoffers wordt verbeterd. Nicole: “De oude wet gaat uit van wil. Voor een strafbaar feit moet er sprake zijn van verzet. De nieuwe wet gaat uit van het ontbreken van de wil. De dader wist of kon vermoeden dat de wil ontbrak en dat maakt hem schuldig. Het slachtoffer hoeft niet te bewijzen dat de wil ontbrak, maar de dader moet bewijzen dat er consent was. Dat is een grote verbetering. Wel schrok ik heel erg dat zaken van vóór 1 juli nog steeds volgens de oude regels worden behandeld. Dat geldt dus nog voor heel veel mensen en dat betekent dat we hier nog heel lang mee te maken hebben. Het is ook erg verwarrend.”

Machtsverhouding
Voor Noa komt de nieuwe wet dus te laat. Het zou voor haar wel uit hebben gemaakt in haar keuze aangifte te doen: “Het geeft je het gevoel dat je een kans maakt. Nu denk ik ‘Ik doe geen aangifte, want het heeft geen zin’. Het is zijn woord tegen het mijne. Ik heb geen bewijs. Dat ik meer gezien wordt als slachtoffer en niet als iemand die dingen verzint. Helemaal omdat de dader heeft gewacht tot ik meerderjarig was. Als ik minderjarig was geweest, dan was het zeker strafbaar geweest.” Nicole valt haar bij: “Aangifte doen wordt niet per definitie makkelijker, maar wellicht wel ‘eerlijker’. Er is bij seksueel misbruik altijd sprake van een scheve machtsverhouding. Slachtoffers bevriezen daardoor en kunnen zich niet verzetten. Daar houdt deze wet rekening mee. De positie van de dader wordt meegenomen. Stel dat het slachtoffer te veel heeft gedronken of gedrogeerd is. Dat werd eerder niet als reden meegenomen. Nu kan ik daardoor nooit consent hebben gegeven. Voorheen werd dan gezegd: eigen schuld…”

Er is gebruikgemaakt van een gefingeerde naam om de betrokkene te beschermen.

Meer weten over de nieuwe Zedenwet. Kijk hier onze webinar: Wat verandert er in de nieuwe Zedenwet? terug.